Lęk społeczny i jego wpływ
Lęk społeczny (SAD) to zaburzenie ze spektrum lękowego, objawiające się uczuciem strachu i napięcia w kontaktach międzyludzkich lub sytuacjach społecznych. Często prowadzi do unikania miejsc publicznych i wydarzeń towarzyskich, obniżając jakość życia, utrudniając naukę, pracę i rozwój społeczny.
Badania pokazują, że media społecznościowe, będące integralną częścią naszego życia, mogą nie tylko ułatwiać komunikację, ale także pogłębiać lęk społeczny. Efekty te są związane z aktywacją i zmianami w określonych obszarach mózgu.
Jak media społecznościowe pogłębiają lęk
Użytkownicy często porównują się z innymi, obawiając się krytyki lub oceny. Ten strach aktywuje tzw. oś stresu mózgu (oś podwzgórze-przysadka-nadnercza, HPA), zwiększając poziom kortyzolu i wywołując napięcie oraz niepokój.
Jednocześnie ciało migdałowate (Amygdala), odpowiedzialne za reakcje strachu i lęku, staje się nadaktywne, a kora przedczołowa (Prefrontal Cortex), która pomaga regulować emocje, działa mniej efektywnie – utrudniając kontrolę nad napięciem.
Na początku korzystania z mediów społecznościowych aktywowany jest brzuszny prążkowie (Ventral Striatum), związany z nagrodą i przyjemnością. Z czasem u osób z lękiem społecznym system dopaminergiczny traci wrażliwość, co obniża odczuwanie nagrody i zmusza do ciągłego szukania nowych bodźców, co prowadzi do przeciążenia psychicznego i wypalenia.
Nowe badania wyjaśniają mechanizmy
Oto najnowsze odkrycia naukowe:
-
Gong i in. (2023): Wykazali zaburzoną komunikację między ciałem migdałowatym a korą przedczołową u osób z SAD, co nasila lęk społeczny.
-
Goodman i in. (2024): Udowodnili, że stres społecznego odrzucenia aktywuje neurozapalne procesy (IL-1), zwiększając ryzyko rozwoju lęku.
-
Üztemur i in. (2025): Odkryli, że nadmierne korzystanie z mediów społecznościowych pogłębia lęk przez osłabienie odczuwania nagrody i nasilony strach przed porównywaniem się z innymi.
Wyniki te dowodzą, że lęk społeczny pogłębia się nie tylko psychologicznie, ale również neurobiologicznie — przez aktywację odpowiednich struktur mózgowych i układów hormonalnych.
Jak zadbać o zdrowie psychiczne
Zrozumienie wpływu mediów społecznościowych na mózg pozwala podjąć skuteczne kroki:
-
Ogranicz czas korzystania z mediów społecznościowych.
-
Wprowadź regularny cyfrowy detoks.
-
Angażuj się w aktywność fizyczną, relacje społeczne offline i hobby.
-
Praktykuj medytację lub ćwiczenia oddechowe.
-
W razie potrzeby skonsultuj się z psychologiem lub terapeutą.
Wnioski
Media społecznościowe mogą znacząco wpływać na rozwój i pogłębienie lęku społecznego. Strach przed oceną, porównania i stres cyfrowy aktywują struktury mózgowe związane ze strachem (Amygdala), nagrodą (Ventral Striatum) i samokontrolą (Prefrontal Cortex). Jednak świadome korzystanie z technologii i działania profilaktyczne mogą znacząco zmniejszyć lęk i poprawić dobrostan psychiczny.
Żródła:
-
Gong, W., et al. (2023). Neural Circuits Mechanisms of Anxiety. Frontiers in Neural Circuits.
-
Goodman, E.J., et al. (2024). IL-1 Signaling and Social Defeat. Journal of Neuroscience.
-
Üztemur, S., et al. (2025). Social Media Burnout and Social Anxiety. Scientific Reports.
-
Metanalyses on Social Media and SAD (2024). Journal of Mental Health Technology.